1. Ba dấu hiệu của một người có lòng tự tôn thấp
#1. Không thể cười cho qua chuyện
Thỉnh thoảng trong một số tình huống, việc phản ứng hoặc đáp trả lại lời nói của người khác là cần thiết. Tuy nhiên, những người có lòng tự tôn cao (high self-esteem) biết cách bỏ qua những lời nói nhỏ nhặt, không thực sự quan trọng và không ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.
Ví dụ: Nếu ai đó nói: “Bạn trông có vẻ rất tự ti nhỉ?” thì những người tự tôn cao có thể trả lời một cách nhẹ nhàng như: “Ừ trông tôi có vẻ như vậy nhỉ nhưng tôi cũng biết nhiều quán ăn ngon lắm. Bạn có muốn đi cùng không?”. Họ biến lời nhận xét thành một câu chuyện vui đùa, hoặc thậm chí dùng nó làm chủ đề để làm dịu bầu không khí.
Ngược lại, người có lòng tự tôn thấp thường phản ứng mạnh mẽ hơn, chẳng hạn như: “Đó chỉ là suy nghĩ của bạn thôi. Bạn thì biết gì về tôi mà nói như vậy? Bạn không hiểu tôi đã trải qua những gì đâu.” Về mặt tâm lý học, phản ứng này được gọi là “phản ứng do tổn thương cảm xúc bị kích thích” (emotional trigger response). Khi một câu nói chạm đến cảm giác tự ti, họ có xu hướng phản ứng bằng cách phòng vệ hoặc tấn công để bảo vệ lòng tự trọng của mình. Vì vậy, nếu bạn gặp ai đó dễ dàng tức giận hay phản ứng thái quá với những điều nhỏ nhặt, đó có thể là dấu hiệu cho thấy họ đang đấu tranh với lòng tự tôn thấp.
#2. Không thể ngừng cười miễn cưỡng
Điều này có nghĩa là họ cố gắng cười ngay cả khi không cần thiết. Đúng là trong một số trường hợp, nụ cười có thể là một phép lịch sự xã hội. Ví dụ, khi chào hỏi người lạ hoặc nói chuyện với một người mới quen, một nụ cười nhẹ có thể giúp chúng ta xây dựng thiện cảm. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ: người có lòng tự tôn thấp cười ngay cả trong những tình huống bị coi thường hoặc bị xúc phạm.
Quay lại ví dụ trên, khi nghe ai đó nói: “Bạn trông có vẻ tự ti nhỉ?” thay vì bỏ qua, họ có thể cười gượng và đáp lại: “Ừ, tôi cũng nghe điều đó khá thường xuyên.” Mặc dù cảm thấy tổn thương, họ vẫn cố gắng giả vờ rằng mọi thứ đều ổn, không dám thể hiện cảm xúc thật của mình.
Tại sao họ lại làm như vậy?
Nguyên nhân là do nỗi sợ bị bỏ rơi (fear of abandonment). Người có lòng tự tôn thấp thường không có đủ niềm tin vào bản thân. Họ phụ thuộc rất nhiều vào sự công nhận từ người khác để cảm thấy mình có giá trị. Nếu người khác rời bỏ họ, họ sẽ cảm thấy như chính bản thân mình cũng không còn tồn tại. Vì thế, để tránh cảm giác bị từ chối, họ sẵn sàng chịu đựng những lời xúc phạm.
Tuy nhiên, một mối quan hệ dựa trên sự sợ hãi và chịu đựng thường không bền vững. Khi người khác nhận ra rằng họ dễ dàng bị tổn thương và không dám lên tiếng, mối quan hệ sẽ trở nên mất cân bằng. Cuối cùng, đối phương có thể coi thường họ và rời đi.
#3. Thường xuyên khó đạt được những mục tiêu cá nhân
Tại sao người có lòng tự tôn thấp lại khó có thể đạt được mục tiêu? Nguyên nhân rất đơn giản là vì họ tự đánh giá thấp giá trị của bản thân. Họ nghĩ rằng: “Tôi có cố gắng đến đâu cũng vô ích. Cuộc sống hiện tại như thế này là đủ rồi”. Nhưng vấn đề là, họ không thực sự hài lòng với cuộc sống hiện tại. Họ cảm thấy mình đang mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn, lặp đi lặp lại những ngày tháng không có ý nghĩa, nhưng lại không đủ can đảm để thay đổi. Kết quả là, họ thường đố kỵ với những người thành công hơn mình, chỉ trích hoặc hạ thấp người khác để cảm thấy dễ chịu hơn. Hậu quả là họ dần thu hẹp không gian sống của mình, mất đi động lực, và rơi vào vòng xoáy tiêu cực.
2. Vậy làm sao để một người có thể tự nâng cao lòng tự tôn của mình?
#1. Đi tìm mục đích sống
Có mục đích sống rõ ràng giúp chúng ta cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn. Theo nhà tâm lý học Martin Seligman trong lý thuyết tâm lý học tích cực, việc khám phá và phát triển điểm mạnh cá nhân có thể giúp chúng ta xây dựng một cuộc sống có ý nghĩa hơn.
Hãy nhớ lại những khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong cuộc đời bạn. Những khoảnh khắc đó có thể hé lộ những giá trị quan trọng của bạn. Khi bạn có mục tiêu rõ ràng, bạn sẽ không còn bị quá khứ níu kéo và có thể hướng đến một tương lai tươi sáng hơn.
#2. Thay đổi hành vi
Hành động có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ của bạn. Nếu bạn thường xuyên cười miễn cưỡng để làm hài lòng người khác, hãy thử thay đổi một chút xem sao. Trong những tình huống cảm thấy không thoải mái, hãy thử không cười, hoặc rời khỏi cuộc trò chuyện nếu cần thiết.
Dù điều này có thể khiến bạn cảm thấy áp lực ban đầu, nhưng một khi bạn vượt qua, bạn sẽ nhận ra rằng bạn có quyền kiểm soát hành động và cảm xúc của mình.
#3. Xây dựng các mối quan hệ lành mạnh
Nếu bạn đang ở trong một mối quan hệ khiến bạn cảm thấy không được tôn trọng, hãy rời bỏ mối quan hệ ấy. Bởi có rất nhiều người ngoài kia sẵn sàng xây dựng mối quan hệ tích cực với bạn. Những người bạn tốt và những mối quan hệ lành mạnh sẽ tự động giúp bạn nâng cao lòng tự tôn.
Cuối cùng lòng tự tôn đôi khi không phải là một khái niệm “cao” hay “thấp” đơn thuần. Mà là việc chúng ta có tìm thấy giá trị và mục tiêu của bản thân trong cuộc sống hay không.Hãy dành thời gian suy nghĩ về những điều làm bạn hạnh phúc và cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa. Nếu bạn cảm thấy khó tự khám phá, tại sao không tham gia một nhóm đọc sách hoặc các hoạt động cộng đồng hoặc tìm gặp một chuyên gia tâm lý? Điều đó sẽ giúp bạn không chỉ tìm thấy giá trị của bản thân mà còn cải thiện lòng tự tôn một cách tích cực hơn.
Nguồn tham khảo: 놀면서 배우는 심리학
Ảnh: Pixabay
Đăng ký dịch vụ chữa lành tâm lý 1:1, tham vấn tâm lý 1:1, đánh giá chất lượng mối quan hệ (test), đánh giá tâm lý chuyên sâu (test) tại: https://tamlymira.com/dich-vu/
Đăng ký khóa học về chữa lành, hẹn hò, tình yêu, hôn nhân, gia đình & tâm lý học chuyên ngành tại: https://tamlymira.com/courses/
